*یاسر فلاح، مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس

کمی قدیم‌تر از امروز، کشاورزان برای تأمین معاش و مخارج روزمره، محصولات‌شان را به بار ننشسته می‌فروختند. «سلف خریدارانی» بودند که چند ماه قبل از محصول‌دهی زمین، سر و کله‌شان پیدا می‌شد و محصول کشاورزان را نقدی می‌خریدند و با قبول ریسک، سود می‌بردند و از سویی کشاورز هم زودتر به نان و نوایی می‌رسید. حالا این سنت قدیمی و شرعی در بازار سرمایه ایران لباس نو و امروزی به تن کرده است! شرایط اقتصادی به گونه‌ای شده که بسیاری از تولیدکنندگان و فعالان صنعت برای تأمین مالی نیاز به منابعی دارند که از قضا تهیه‌ی آن راحت نیست. امروز دیگر بانک‌ها آنطور که باید و شاید وام راحت نمی‌دهند. برای همین است که این بار بازار سرمایه آستین بالا زده و با ایجاد ابزاری نوین و اسلامی، مشکلات صنایع مختلف را چاره می‌کند. اوراق سلف، اینجا در ایران این سنت حسنه را زنده کرده و تولیدکننده را راضی از تلاش و کوشش و مصرف‌کننده را در منافع تولید شریک می‌کند. اوراق سلف، ابزاری پیشرو در اقتصاد ایران است که محصول را زودتر از تولیدکنندگان می‌خرد و ابزار تامین مالی است.

نکته جالب درباره اوراق سلف، مبتنی بودن آن بر یک کالای تولیدی است. حالا در بورس‌های کالایی ایران این اوراق به طور گسترده‌ای در حال استفاده است. بطوریکه انواع اوراق سلف گندم، فولاد و محصولات دیگر در بورس کالای ایران و قراردادهای سلف برق و اوراق سلف بنزین و نفت کوره در بورس انرژی ایران معامله شده یا در حال معامله است. اوراق سلف کاری کرده کارستان، بازهم همانند قدیم الایام برای کشاورزان ارمغانی به همراه آورده و منافعی که این بار کشت و زرعشان بر زمین نماند و قبل از اینکه زردی گندم زار را ببینند سبزی اسکناس و حاصل رنجشان را ببینند و بگیرند. این بار اما بانی آن بورس کالای ایران است تا با اوراق سلف گندم، اشتیاق کشاورزان به تولید را دوچندان کند.

سلف های جدید فقط گندم پیش خرید نمی کند. بنزین تولید نشده پالایشگاه ستاره خلیج فارس در چند ثانیه مهمان بورس انرژی ایران می شود و بیش از ۳۰۰۰ میلیارد ریال پول روانه پالایشگاه می کند. یا چرخه ای که این روزها به کمک قراردادهای سلف استاندارد در صنعت برق ایجاد شده و تولید کنندگان برق را خشنود کرده است. بورس انرژی ۴ سال است که پول نیروگاه های عضوش را جلو جلو می گیرد و برق تولیدیشان را یک ماه بعد تحویل می دهد. چرخه ای که اگر بزرگتر شود، انگیزه های تولید را بیشتر می کند و راه تامین مالی تولیدات داخلی را هموار. اینجا در بازار سرمایه ایران، اقتصاد مقاومتی هم اقدام شده و هم عمل می شود. یک راهش اوراق سلف است تا چرخ تولید کننده با سرعت بیشتری بچرخد و پول کالایش زود تامین شود.

استقبال تولیدکنندگان از این روش تأمین مالی به گونه‌ای بوده که تا پایان شش ماهه سال ۹۵، بیش از ۴۳ هزار میلیارد ریال از محل اوراق سلف در بورس‌های کالایی جهت مصارف تولیدکنندگان تأمین مالی شده است.